POLITYKA
UNII EUROPEJSKIEJ WOBEC MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW
W Unii Europejskiej ok. 99%
istniejących przedsiębiorstw stanowią małe i średnie przedsiębiorstwa.
Generują one ok. 65% obrotów UE. W ponad 15 mln MSP zatrudnionych jest
ok. 66% siły roboczej. Odgrywają one najważniejszą rolę w harmonijnym rozwoju
lokalnym i regionalnym i są najbardziej elastyczne pod względem dostosowań
do zmieniających się warunków rynkowych. Z tego też względu uważa się je
za główną siłę promującą konkurencyjność przemysłu wpólnotowego i jego
zdolność do penetrowani rynków europejskich.
Zgodnie z decyzją Komisji
Europejskiej (Agenda 2000) powstały trzy programy pomocowe: PHARE, ISPA,
SAPARD dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej, które starają się o przystąpienie
do Unii Europejskiej.
W ramach tych programów
kraje kandydujące otrzymują w latach 2000-2006 pomoc finansową. Programy
ISPA i SAPARD mają charakter sektorowy. Z budżetu programu ISPA mogą być
finansowane przedsięwzięcia w zakresie ochrony środowiska, a z budżetu
programu SAPARD - rozwój infrastruktury transportowej i obszarów wiejskich.
O dotacje z programu PHARE mogą ubiegać się małe i średnie przedsiębiorstwa.
Co to są małe przedsiębiorstwa?
Za małego przedsiębiorcę
uważa się przedsiębiorcę, który w poprzednim roku obrotowym:
-
zatrudniał średniorocznie mniej
niż 50 pracowników
-
osiągnął przychód netto
ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczających
równowartości w złotych 7 mln euro lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego
na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w
złotych 5 mln euro
Co to są średnie przedsiębiorstwa?
Za średniego przedsiębiorcę
uważa się przedsiębiorcę, który w poprzednim roku obrotowym:
-
zatrudniał średniorocznie mniej
niż 250 pracowników
-
osiągnął przychód netto ze sprzedaży
towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości
w złotych 40 mln euro lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego
na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w
złotych 27 mln euro
Jakie wymogi UE stawia
małym i średnim przedsiębiorstwom?
Podstawowe wymogi Unii Europejskiej
wobec małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) dotyczą rozmiarów przedsiębiorstw
kwalifikowanych do poszczególnych kategorii. Kryteriami decydującymi o
przynależności do sektora MŚP są:
-
liczba zatrudnionych,
-
wielkość rocznych obrotów i
całkowitego bilansu,
-
niezależność.
Małe przedsiębiorstwo może zatrudniać
nie mniej niż 50 osób, musi posiadać roczny obrót poniżej 7 milionów euro,
a całkowity bilans roczny nie może przekraczać 5 milionów euro.
Przedsiębiorstwa zatrudniające
mniej niż 10 osób nazywa się mikroprzedsiębiorstwami.
Średnie przedsiębiorstwo
może zatrudniać nie mniej niż 250 pracowników, jego roczny obrót nie może
przekraczać 40 milionów euro, a bilans roczny nie może wynieść więcej niż
27 milionów euro. Niezależność przedsiębiorstw oznacza, że 25 % ich kapitału
lub akcji nie należy do jednego lub grupy przedsiębiorstw.
Unijna definicja małego i
średniego przedsiębiorstwa została przejęta do polskiej ustawy Prawo o
działalności gospodarczej, która wobec krajowych MŚP ustanawia takie same,
jak obowiązujące w UE, kryteria.
Zasadą jest, że MŚP w UE
muszą spełniać wszystkie wymogi, które stawia się innym podmiotom prowadzącym
działalność gospodarczą. Obowiązki związane z wykonywaniem działalności
gospodarczej regulowane są przez przepisy każdego państwa członkowskiego.
Generalnie MŚP muszą podporządkować się następującym obowiązkom:
-
dopełnienia formalności związanych
z założeniem działalności gospodarczej,
-
przestrzegania przepisów prawa
pracy,
-
przestrzegania regulacji podatkowych,
-
przestrzegania reguł konkurencji
(krajowych i wspólnotowych), z zastrzeżeniem jednak, że większość porozumień
między MŚP traktowanych jest jako prokonkurencyjne; na rzecz MŚP przewiduje
się też wyjątki od restryktywnych zasad udzielania pomocy publicznej.
Założenie przedsiębiorstwa w
jednym z państw członkowskich UE daje możliwość prowadzenia działalności
na całym wspólnym rynku.
UE uznaje MŚP za źródło konkurencyjności
europejskiej gospodarki, dlatego też uruchamia się specjalne programy wsparcia
dla tego sektora przedsiębiorstw (tzw. programy wieloletnie, obecnie realizowany
jest Wieloletni Program dla Przedsiębiorstw i Przedsiębiorczości na lata
2001 – 2005). W czerwcu 2000 r. państwa członkowskie przyjęły Europejską
Kartę Małych Przedsiębiorstw. Programy rozwoju MŚP obejmują nie tylko pomoc
finansową, ale także szereg innych działań zmierzających do rozwoju MŚP,
m.in.: uproszczenie regulacji prawnych i systemów podatkowych, poprawę
dostępności usług elektronicznych, wspieranie innowacyjności i nowych technologii
(w tym rozwoju e-biznesu).
Jakie są szanse i zagrożenia
dla polskich przedsiębiorstw w związku z wdrażaniem prawa europejskiego
i wejściem Polski do UE?
Szybko postępująca harmonizacja
prawa polskiego z regulacjami WE zmusza krajowych przedsiębiorców do dynamicznego
przystosowywania się do nowych wymogów prawnych, co niejednokrotnie wiąże
się także z ponoszeniem pewnych nakładów finansowych. W ramach procesu
zbliżania ustawodawstwa do standardów unijnych, uchwalono w ostatnich latach
szereg aktów prawnych, które wpłynęły na działalność polskich przedsiębiorców.
Do najważniejszych regulacji w tej dziedzinie należy zaliczyć m.in.:
-
ustawę Prawo ochrony środowiska,
ustawę o opakowaniach i odpadach opakowaniowych;
-
ustawy służące realizacji swobody
przepływu towarów, np. ustawa o kosmetykach, o materiałach i wyrobach przeznaczonych
do kontaktu z żywnością;
-
ustawodawstwo związane z ochroną
konsumenta (ustawa o umowach zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa
lub na odległość, ustawa o kredycie konsumenckim, ustawa o usługach turystycznych);
-
zmiany w zakresie regulacji
celnych.
Najbardziej kapitałochłonne
dla MŚP okazuje się zazwyczaj dostosowanie metod wytwarzania, zasad działalności
zakładu wytwórczego lub produktu finalnego do norm i standardów wynikających
z regulacji o charakterze technicznym lub ekologicznym. Wydatki poniesione
na dostosowanie się do wymogów ustanawianych w tych regulacjach oraz procedury
certyfikacyjne w dłuższej perspektywie wydają się być opłacalne. Zgodność
produktów i procesów z normami unijnymi nie tylko pozwala zrównać pozycję
konkurencyjną polskich przedsiębiorców wobec producentów z państw członkowskich
UE, ale także jest warunkiem dostępu polskich produktów na wspólny rynek.
Najlepszym przykładem wydaje się konieczność spełnienia norm technicznych,
warunkujących uzyskanie wspólnotowego znaku bezpieczeństwa CE, pozwalającego
na legalne wprowadzenie na rynek UE, np. sprzętów elektrotechnicznych,
urządzeń medycznych i zabawek.
Stopniowe wprowadzanie do
polskiego ustawodawstwa norm prawa wspólnotowego, pozwala przedsiębiorcom
na przygotowanie się na presję konkurencyjną ze strony podmiotów od dawna
funkcjonujących na wspólnym rynku. Konkurencji ze strony przedsiębiorstw
z UE powinni obawiać się przede wszystkim przedsiębiorcy ukierunkowani
na rynki lokalne i regionalne.
Wśród mocnych stron polskich
MŚP wymienia się: nadal realnie niższe koszty pracy, elastyczność form
działania, jakość zarządzania, dostęp do zasobów materiałów w niektórych
branżach (np. przemysł spożywczy). Słabości polskich MŚP upatruje się głównie
w niedoinwestowaniu, małym dostępie do instrumentów kredytowych, ograniczonym
dostępie do nowoczesnych technologii, a także złym stanie krajowej infrastruktury
drogowej i telekomunikacyjnej. Przeszkodą w skutecznym konkurowaniu z przedsiębiorstwami
z UE może okazać się także brak doświadczeń polskich firm w poruszaniu
się w międzynarodowym otoczeniu biznesowym.
W związku z procesem integracji
pojawiła się dla MŚP szansa na skorzystanie z unijnych programów wsparcia
dla tej grupy przedsiębiorców aktywnych na ryku. Pomoc ta, dostępna w okresie
przedakcesyjnym, zwiększy się po przystąpieniu Polski do UE. Również finansowane
przez UE działania, związane z poprawą infrastruktury oraz restrukturyzacją
obszarów wiejskich, będą dawać dodatkowe możliwości aktywności MŚP.
|