Wybudowana w latach 70-tych mechaniczna oczyszczalnia ścieków z założenia obsługiwać miała miasto Wolsztyn oraz nowo budowaną Okręgową Spółdzielnię Mleczarską w Wolsztynie, która docelowo miała dostarczać około 3.500 m3 ścieków/dobę. Jej podstawowym elementem był osadnik Imhoffa, skąd oczyszczone mechanicznie ścieki trafiały na tzw. pola irygacyjne (50 ha), gdzie ulegały częściowemu biologicznemu podczyszczaniu, a dalej - za pośrednictwem rowu opaskowego - do jeziora Berzyńskiego. Takie rozwiązanie było zgodne z obowiązującymi wówczas przepisami z zakresu ochrony środowiska. Równolegle - w latach 80-tych -na terenie Wolsztyna powstało kilka odcinków kolektorów sanitarnych, m.in. skanalizowano ul.Fabryczną, Gajewskich, Wschowską i Lipową oraz całe osiedle budownictwa wielorodzinnego w rejonie ul. Słowackiego. Ilość napływających ścieków pozwalała na około 30% wykorzystanie mocy przerobowych oczyszczalni. 

         Powstałe w 1990 roku samorządy lokalne, u progu swej działalności, miały do rozwiązania wiele nawarstwionych przez lata problemów. W przypadku Wolsztyna jednym z bardziej istotnych zagadnień była potrzeba skanalizowania pozostałej części miasta oraz wsi na terenie gminy, a  także modernizacja przestarzałej technologicznie oczyszczalni ścieków. Samorząd miejski, w zadaniach zaplanowanych na pierwszą kadencję, przyjął do realizacji program skanalizowania miasta Wolsztyna w oparciu o system grawitacyjno-tłoczny umożliwiający budowę kolektorów na niewielkich głębokościach, co było szczególnie ważne na terenie "starego miasta". Poza tym , rozwiązanie problemu gospodarki ściekowej było jednym z podstawowych warunków dalszego rozwoju turystyki na ziemi wolsztyńskiej opartej na licznych walorach przyrodniczo-krajobrazowych tego terenu (jeziora, lasy, obszary chronionego krajobrazu). W związku z tym, od początku lat 90-tych prowadzono intensywne prace związane z rozbudową sieci kanalizacji sanitarnej na terenie Wolsztyna i przyległych miejscowości. 

        Wszelkie prace dotyczące rozbudowy systemu ściekowego prowadzone były w oparciu o długofalowe programy, które powstawały niekiedy w wyniku bardzo ożywionych dyskusji, w których ścierały się różne poglądy, rodziły się pomysły, ale zawsze uwzględniano optymalne pod względem technologicznym i ekonomicznym rozwiązania. Programy te przyjmowały różną formę. Pierwotnie były to rozrysowane na mapie gminy koncepcje funkcjonowania gospodarki ściekowej , które ostatecznie przybrały postać programu uchwalonego przez Radę Miejską w Wolsztynie Uchwałą Nr XXVIII/228/97 ze stycznia 1997 roku, którą przyjęto do realizacji docelowy program gospodarki ściekowej gminy obejmujący m.in. rozbudowę i modernizację gminnej oczyszczalni ścieków oraz wykorzystanie rezerwy na biologicznej oczyszczalni ścieków OSM, a także równoległą rozbudowę kanalizacji grawitacyjno-ciśnieniowej na terenie gminy. Załącznikiem do uchwały są opracowania: "Gospodarka Ściekowa Gminy Wolsztyn. Program Ogólny" oraz "Koncepcja rozbudowy oczyszczalni ścieków w Wolsztynie". Przyjęte w wymienionych dokumentach założenia są nie tylko zgodne z normami obowiązującymi w Unii Europejskiej, ale przede wszystkim są optymalne pod względem techniczno-ekonomicznym. Jedna duża oczyszczalnia może przyjąć ścieki o bardzo zróżnicowanym ładunku zanieczyszczeń, posiada też dostateczną rezerwę, by przyjąć ścieki od ewentualnych nowych podmiotów gospodarczych, charakteryzuje się też dużo mniejszą awaryjnością w porównaniu z podobnymi obiektami o mniejszej przepustowości. W podjęciu decyzji o budowie jednej dużej oczyszczalni, a  nie kilku małych pomogły nam doświadczenia naszych partnerskich miast w Niemczech i Holandii. 

        O wartości naszego programu niech świadczy fakt , że w ocenie licznej grupy fachowców oceniających go przy okazji różnorakich konkursów ekologicznych, m.in.  ogólnokrajowego konkursu organizowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej "Na najlepiej zorganizowaną gospodarkę ściekową w gminie" czy też ogólnopolskiego konkursu "Przyjaźni Środowisku", uzyskał na tyle wysoką punktację, że gmina Wolsztyn została finalistą krajowym obu konkursów, a w ślad za tym uzyskała znaczące nagrody finansowe, które można było przeznaczyć na dalszą realizację gospodarki ściekowej. 
       Program ten jest również częścią składową wniosku o dofinansowanie skierowanego przez założone w Wolsztynie Stowarzyszenie Gmin Nadobrzańskich do tzw. Funduszu Spójności. W ocenie ekspertów niemieckich z firmy Steinbacher Consult program ściekowy gminy Wolsztyn jest optymalny i nie wymaga jakichkolwiek korekt pod kątem standardów obowiązujących w UE.
       Trzeba również podkreślić fakt, iż posiadanie tego typu opracowania znacząco wpłynęło na ocenę naszych wniosków o dofinansowanie złożonych w Narodowym i Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
 

DOKUMENTACJA PROJEKTOWA 

         Dochodzimy w tym miejscu do momentu podjęcia decyzji o konieczności opracowania projektu rozbudowy wolsztyńskiej oczyszczalni. Przetarg na opracowanie dokumentacji rozpisany został we wrześniu 1996 roku, a umowę z wybranym projektantem - Pracowniami Badawczo-Projektowymi "EKOSYSTEM" w Zielonej Górze - podpisano 30 grudnia 1996 roku (koszt projektu - ca 393 tys. zł). Oceny ofert dokonała komisja przetargowa złożona z radnych oraz pracowników Urzędu Miejskiego i PGK Sp. z o.o..

        Opracowany projekt zakładał, że oczyszczalnia pracować będzie w układzie 3-stopniowego , mechaniczno-biologicznego oczyszczania ścieków, zgodnie z najnowszymi tendencjami światowymi, ujmującego biologiczną defosfatację, denitryfikację i nitryfikację z chemicznym strącaniem fosforu oraz częściową tlenową stabilizacją osadu. Prace projektowe zakończyły się w październiku 1997 roku, a pozwolenie na budowę wydał Urząd Rejonowy w Wolsztynie w dniu 7 lipca 1998 roku.
 

ETAP I - ŚCIEŻKA OSADOWA

       Koszt modernizacji oczyszczalni, z uwagi na znaczący zakres oraz wielkość obiektu (6000 m3/d), był na tyle wysoki, że wyasygnowanie takich środków tylko z budżetu gminy było niemożliwe. W związku z tym staraliśmy się docierać do różnych funduszy pomocowych. Będąc jeszcze w woj. zielonogórskim złożyliśmy wniosek o dofinansowanie inwestycji do funduszu PHARE, jednakże z powodu reformy administracyjnej kraju nie znalazł się on na liście priorytetów tego województwa. Równolegle ubiegaliśmy się o środki na ten cel w NFOŚiGW, jednak w tym czasie fundusz ten oferował gminom stosunkowo niekorzystne warunki finansowe, więc mimo wstępnego przyznania pożyczki, nie skorzystaliśmy z tej możliwości. 

       Jednak sprawą niezwykle pilną było wdrożenie zaprojektowanego ciągu technologicznego osadowego ze względu na uciążliwość zapachową stwarzaną głównie przez uwodnione osady pościekowe suszone na poletkach osadowych przy oczyszczalni.

       Pokrótce "ścieżkę osadową" można opisać w sposób następujący: uwodnione osady trafiają najpierw do zagęszczacza grawitacyjnego, gdzie ulegają wymieszaniu i zagęszczeniu; dalej trafiają do budynku pras, gdzie za pomocą prasy sitowo-taśmowej są odwadniane, a następnie są higienizowane wapnem i już jako BIOCAL mogą być wykorzystywane rolniczo lub do celów leśnych. 

       Ogłoszenie o przetargu na kompletację wyposażenia technologicznego odwodnienia osadów ukazało się w Biuletynie Zamówień Publicznych w dniu 11 marca 1998 roku. Powołana przez Zarząd Miejski komisja przetargowa dokonała oceny złożonych ofert uznając za najkorzystniejszą ofertę firmy "ECOSERVICE" Sp. z o.o. z Zielonej Góry. Umowę dostawy za kwotę 837 tys. zł podpisano w dniu 10 czerwca 1998 roku.
     Przetarg na wykonawstwo budowli związanych ze ścieżką osadową został ogłoszony w Biuletynie Zamówień Publicznych w dniu 28 lipca 1998 roku. Zakres przetargu obejmował wykonanie: przepompowni osadu wstępnego i dowożonego, przepompowni lokalnej , grawitacyjnego zagęszczacza osadu, budynku pras, rurociągów technologicznych, stacji transformatorowej i zasilania energetycznego. Komisja przetargowa złożona z radnych oraz pracowników Urzędu Miejskiego i PGK Sp. z o.o. na wykonawcę robót wybrała Zakład Remontowo-Budowlany , Józef Mączkowski z Wolsztyna, z którą Zarząd Miejski podpisał umowę w dniu 23 października 1998 roku. Firma generalnego wykonawcy wybudowała przepompownie lokalne i sieci międzyobiektowe, natomiast pozostałe prace wykonali podwykonawcy, t.j. Usługowy Zakład Murarsko-Betoniarski Pana Jerzego Barskiego z Wolsztyna - wykonawca zagęszczacza grawitacyjnego i budynku pras oraz firma "ELPROMONT" Pana Zygmunta Gucze z Wolsztyna - wykonawca zakresu robót elektrycznych. Roboty zakończono do końca marca 2000 roku, a ich wartość wyniosła ca 1.464 tys. zł.
        Ostatni element "ścieżki osadowej" stanowi ciąg technologiczny do higienizacji wapnem osadów ściekowych, na który przetarg ogłoszony został w BZP w dniu 4 maja 2000 roku. Analiza złożonych ofert , przeprowadzona przez komisję przetargową spowodowała , że w dniu 12 lipca 2000 roku Zarząd Miejski podpisał umowę z wybraną przez komisję firmą "MONTECH" sp. z o.o. z Łęcznej za kwotę 145 tys. zł. 

      Nieodpłatny nadzór inwestorski przy realizacji I etapu oczyszczalni pełnił radny Rady Miejskiej - mgr inż. Krzysztof Lisiewicz.

      Na realizację tego etapu oczyszczalni udało się pozyskać środki pozabudżetowe, m.in. z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Zielonej Górze (pożyczka preferencyjna w wysokości 250 tys. zł) i w Poznaniu (częściowo umarzalna pożyczka preferencyjna w wysokości 500 tys. zł) oraz z Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej w Warszawie (dotacja w wysokości 171 tys. zł). 
 

IV. ETAP II - "BIOLOGIA OCZYSZCZALNI"

       Realizacja tego najważniejszego technologicznie etapu oczyszczalni uzależniona była przede wszystkim od możliwości pozyskania środków pozabudżetowych na jego sfinansowanie. Poprzedzona została jednak burzliwą, trwającą prawie rok dyskusją, nad wysuniętym przez Okręgową Spółdzielnię Mleczarską w Wolsztynie rozwiązaniem alternatywnym, polegającym na współpracy technologicznej istniejącej oczyszczalni gminnej i przewidywanej do modernizacji oczyszczalni OSM. Ostatecznie przyjęto do realizacji posiadaną przez urząd wersję projektową z 1997 roku.

       Ponadto, w 2001 roku Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie wprowadził wyjątkowo korzystne warunki dofinansowania inwestycji proekologicznych , w związku z czym  20 kwietnia 2001 roku ogłosiliśmy przetarg nieograniczony na  "Rozbudowę i modernizację gminnej oczyszczalni ścieków w Wolsztynie". Równolegle złożone zostały - przygotowane wyłącznie przez pracowników Urzędu Miejskiego - wnioski o dofinansowanie inwestycji w Narodowym i Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Przyjęto ambitny plan sfinansowania całości przedsięwzięcia, szacowanego na ok. 12 mln zł, ze źródeł pozabudżetowych i to przy założeniu równomiernej, nie obciążającej nadmiernie budżetu gminy, spłaty powstałego zadłużenia. Uzyskanie przez gminę Wolsztyn I miejsca w rankingu wniosków złożonych w tym czasie w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej pozwoliło na uzyskanie wyjątkowo korzystnych warunków pomocy finansowej, tzn. sfinansowania 70% kosztów wraz z oprocentowaniem pożyczki w wysokości 0,1 stopy redyskonta weksli (obecnie ok. 0,6% w stosunku rocznym). Dodatkowo 10% udzielonej pożyczki przekwalifikowano na dotację (ok. 1,1 mln zł) oraz wydłużono okres spłaty do roku 2011 , a ponadto- po zakończeniu przedsięwzięcia w terminie i spłacie ponad 50% pożyczki - gmina może ubiegać się o częściowe jej umorzenie. Pozostałe 30% udało się uzyskać z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu – również na bardzo korzystnych warunkach częściowo umarzalnej pożyczki preferencyjnej. 

       Mając zapewnienie finansowania inwestycji można było kontynuować procedurę przetargową, do przeprowadzenia której powołana została komisja przetargowa złożona w większości z radnych Rady Miejskiej,  a ponadto w jej składzie znaleźli się pracownicy Urzędu Miejskiego, PGK Sp. z o.o oraz eksperci. Po wnikliwej analizie złożonych ofert (6 ofert) na generalnego wykonawcę została wybrana firma ECOSERVICE sp. z o.o. z Zielonej Góry, z którą Zarząd Miejski podpisał umowę w dniu 12 lipca 2001 roku. W dniu 30 sierpnia tego samego roku miało miejsce uroczyste wmurowanie aktu erekcyjnego w jednym z obiektów przyszłej oczyszczalni. 

           Podczas realizacji inwestycji generalny wykonawca współpracował z trzema firmami z Wolsztyna i firmą z Gliwic, które znakomicie wywiązały się z podjętych zadań. 
          Usługowy Zakład Murarsko-Betoniarski Pana Jerzego Barskiego z Wolsztyna wybudował podstawowe obiekty technologiczne oczyszczalni, tzn. komorę rozprężną, piaskownik wraz z budynkiem separatora piasku, komorę defosfatacji, komorę napowietrzania osadu czynnego, osadnik wtórny, budynek obsługi technicznej. Te bardzo trudne technicznie obiekty - w ocenie wielu fachowców - wykonane zostały  wyjątkowo profesjonalnie i solidnie. Pracownicy Pana Jerzego Barskiego, pod jego osobistym nadzorem, spędzili na budowie oczyszczalni ponad dwa lata. Niestety, niedawno okazało się, że była to największa , ale zarazem ostatnia budowa w życiu Pana Jerzego, który z powodu przedwczesnej śmierci nie weźmie w uroczystości otwarcia gminnej oczyszczalni ścieków w Wolsztynie, choć z pewnością na zawsze zapisał się na kartach jej historii.
       Zakład Remontowo-Budowlany Pana Józefa Mączkowskiego z Wolsztyna wykonał m.in.: komory pomiarowe, rurociąg tłoczny o średn. 450 mm, kanał odprowadzający ścieki oczyszczone z oczyszczalni o średn. 600 mm, sieci międzyobiektowe technologiczne oraz drogi wewnętrzne technologiczne. Również te prace zostały bardzo wysoko ocenione przez grono fachowców i odebrane bez zastrzeżeń.
     Firma "ELPROMONT" Pana Zygmunta Gucze z Wolsztyna zrealizowała całość robót elektryczno-energetycznych, sieci cieplne oraz kotłownię gazową, wykonując te prace, podobnie jak pozostałe wolsztyńskie firmy, solidnie i terminowo.
     "HYDRO-ECO-INVEST" sp. z o.o. z Gliwic  była wykonawcą i dostawcą nowoczesnych podzespołów automatyki i sterowania procesem pracy oczyszczalni, zapewniając pełny dostęp do informacji dla jej przyszłego użytkownika. 
       Generalny wykonawca, t.j. firma ECOSERVICE sp. z o.o. z Zielonej Góry zajęła się dostawą i montażem urządzeń technologicznych wyposażenia obiektów oraz przeprowadziła rozruch technologiczny. Głównym kierownikiem budowy był pracownik firmy "ECOSERVICE" - mgr inż. Roman Gmiterek.

       Nadzór inwestorski z ramienia Urzędu Miejskiego prowadzony był przez zespół inspektorów nadzoru pod kierunkiem mgr inż. Grzegorza Wysockiego- pracownika Urzędu Miejskiego. Pan Wysocki współpracował m.in. : w zakresie technologii oczyszczalni - z mgr inż. Krzysztofem Lisiewiczem , w zakresie robót elektrycznych - z mgr inż. Benonem Jąderem, w zakresie automatyki oczyszczalni - z inż. Bogusławem Jarmoszyńskim.

          Równolegle Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Wolsztynie przeprowadziło modernizację centralnej przepompowni ścieków, dostosowując zakres prac do potrzeb modernizowanej oczyszczalni ścieków.

              Całkowita wartość robót II etapu budowy oczyszczalni wyniosła 12.374 tys.zł. Za tą kwotę powstał obiekt nowoczesny, perspektywiczny, w żaden sposób nie ograniczający rozwoju gospodarczego gminy, a wręcz  umożliwiający lokalizację każdego zakładu w dowolnym punkcie naszej gminy. Możliwe jest też sukcesywne podnoszenie standardu życia mieszkańców gminy Wolsztyn poprzez rozbudowę sieci kanalizacji sanitarnej i zarazem efektywne wykorzystanie w tym celu funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.

Zdjęcia z placu budowy.

---

UM WOLSZTYN 2003